Zandbak

Aanmelding

Onze nieuwe omgeving vind je op https://0.osm.hisgis.nl/ . Daar kun je je aanmelden met een gebruikersnaam naar keuze.

NN@email.nl xyzpqr

Bewerken

Tekenomgeving

Verzamelsite

Als je vervolgens inzoomt naar Schoonrewoerd (ten zuid-westen van Utrecht, of klik hier voor een rechtstreekse link: https://0.osm.hisgis.nl/#map=15/51.9295/5.0971 ), kun je linksboven op Bewerken klikken. Dan laadt de bewerk-omgeving, en zie je de aan elkaar geplakte minuutplans die klaar staan. Als je links in beeld op “Achtergrond” klikt, zie je bovenaan de achtergrondkaart “Minuutplans HisGIS” aangevinkt staan. Daar kun je ook wisselen naar de luchtfoto. Als je in dat venster naar beneden scrolt, zie je bij “Lagen” nog wat relevante zaken staan. Als je “HisGIS gemeentegrenzen” aanvinkt, verschijnen de gemeentegrenzen als blauwe lijnen op de kaart. Als je “HisGIS bladmaskers” aanvinkt, zie je de individuele maskers van de minuutplans. Dat is handig voor de oriëntatie. Voor het minuutplan als achtergrond nog deze tip. Ik verhoog de “scherpte” (zie het schuifje helemaal onderaan in het Lagen-paneeltje in iD) altijd naar 300%, omdat het contrast dan ook gelijk wat hoger wordt, wat prettig tekent, vind ik. Als je wil kun je natuurlijk naar wens de helderheid en het contrast wat bijstellen.

Sectieviewer

Voor Vijfheerenlanden heb ik een eenvoudige viewer gemaakt waarmee je een individueel minuutplan in iD kunt inladen als achtergrondkaart. Deze viewer vind je op https://web2.fa.knaw.nl/vijfherenlanden/ . Als je daar op een groen masker-vlak van een minuutplan klikt, opent iD in een nieuw tabblad met dat minuutplan ingeladen als losse kaartlaag. Er is 1 specifiek nadeel dat we nog aan het verhelpen zijn: bij de individuele minuutplans verdwijnt de kaart nog als je te ver inzoomt. Dat is erg onhandig, en wordt dus nog verholpen, maar op dit moment kun je enkel op de samengevoegde versie “oneindig” inzoomen.

Tekenen

Percelen

Het tekenen van de percelen doen we als vlakken. Het “kadastraal adres” als aanduiding van het perceel doen we met een specifieke set tags. Op dit moment moet het nog even handmatig, maar er komt “binnenkort” een manier om dit toe te voegen net als met huisnummers in de moderne OpenStreetMap, dus met een automatisch oplopend nummer en zo. De tags die je moet gebruiken zijn: • kad:gemeente als key voor de kadastrale gemeenten, dus Schoonrewoerd. • kad:sectie voor de kadastrale sectie (de letter van de blad-aanduiding); A (met hoofdletter). • kad:perceelnr voor het perceelnummer. Let op: ENKEL het numerieke deel. • kad:perceelnrtvg voor een alfanumerieke toevoeging op het perceelnummer, zoals “bis”. • kad:blad voor het bladnummer van het minuutplan dat je tekent. Voor Schoonrewoerd is dat steeds 1, want drie bladen (minuutplans) in 3 secties; A1, B1 en C1. Som zie je hier of daar nog wat legacy-tags staan die nog aanwezig zijn uit oudere systemen die we nu trachten te homogeniseren. Die kun je verder negeren.

Praktisch

Heel operationeel; wat ik doe is de tags in iD op tekst-selectie-modus zetten, en vervolgens die reeks tags kopiëren (ctrl+c), en dan bij elk volgend perceel weer plakken met ctrl+v. Dan hoef ik enkel nog het perceelnummer aan te passen. In de toekomst zal dat eenvoudiger worden met een geïntegreerde preset, die gelijkaardig zal werken aan hoe je in de moderne OSM nu huisnummers kunt taggen (equivalent van de HouseNumberTaggingTool in JOSM). Ongenummerd water Ongenummerd water komt haast niet voor; soms eens bij grote rivieren. De regel is dat alle water als vlak moet worden getekend, los van of dat vlak ook een perceel is of niet.

Gebouwen

Alle gebouwen moeten worden getekend. Het kan zijn dat een perceel in zijn geheel een gebouw vormt. In dat geval hoef je natuurlijk slechts 1 vlak te tekenen. Die voorzie je dan aanvullend van de building=yes tag (of een meer specifieke tag op basis van het grondgebruik in de OAT). Veel-voorkomend zijn building=house, building=shed (voor schuurtjes van alle soorten en maten, ook hooischuren die soms geel gekleurd zijn op het minuutplan) en building=warehouse voor “pakhuizen”. De kleuren van die typen gebouwen heb ik in iD ook net wat bijgesteld; de kleur van een building=shed gaat wat meer naar het oranje, terwijl building=house iets meer rozig is. Maar building=yes is dus het algemene geval. Een gebouw hoeft dus niet meer dan die ene tag te hebben, maar mag ook voorzien van het kadastrale adres. Dat is bijvoorbeeld het geval als het perceel als geheel ook een gebouw is. Wegen en waterlopen als lijn-element, ook als ze op een genummerd perceel liggen De wegen en de waterlopen / waterwegen moeten (naast het water als vlakje) ook getekend worden als lijn-element. Het is dat lijn-element die vervolgens ook de naam krijgt (met de name-tag).

Wegen

De wegen coderen we met highway=* als tag; • Highway=trunk, primary en secondary zijn voorbehouden voor de administratief gedeclareerde “Groote Wegen” van koning Willem I. Dat zijn als het ware de eigentijdse “snelwegen”. • De tag highway=tertiary kun je gebruiken voor algemeen doorgaande wegen in een gebied. • De standaard-tag is in de regel highway=unclassified. • De tag highway=track gebruiken we voor wegen over een ander grondgebruik heen. Dat staat dan in de OAT als “uitweg als weiland”, bijvoorbeeld. • De tag highway=path gebruik ik voor “paden” die op het minuutplan expliciet als streepjeslijn zijn aangegeven. Het onderscheid met highway=track is niet altijd helder te maken. Dat is verder ook niet erg, want het is in de regel een weg met een zeer lokaal karakter. Ik wil dit paradigma toch meegeven, zodat je snapt hoe ik dat zie en zelf probeer toe te passen. Maar ik zal ook gelijk ruiterlijk toegeven dat ook ik dat niet altijd consequent toepas. Bijvoorbeeld de wegen op een dijk, en vooral de “op- en afritten” daarvan zijn befaamd ingewikkeld. • In een stedelijke context gebruiken we highway=residential voor woonstraten (in de regel met een naam). In een stedelijke omgeving gebruik ik nooit highway=path, maar altijd highway=footway om steegjes en zo aan te geven.

Waterlopen

Water-wegen zijn eenvoudiger; • waterway=canal voor duidelijk kanalen of vaarten (stedelijk of landelijk); die zijn erg recht en door de mens gegraven. • waterway=river voor de grote rivieren • waterway=stream voor kleinere stroompjes. De hoeven niet noodzakelijk natuurlijke beekjes te zijn. Ook grotere ontginnings-sloten codeer ik wel met waterway=stream. Het is de default optie, als het ware. • waterway=ditch gebruik ik voor hele kleine geultjes, bijvoorbeeld langs weerszijden van een weg. • intermittent=yes gebruik ik als codering om vast te leggen dat het een ondergrondse verbinding betreft. Die kom je niet zo vaak tegen, of eigenlijk nauwelijks. Soms eens bij gedempte kanalen in een stad. Ik snap zeer goed (ook toen ik dit introduceerde) dat intermittent iets heel anders betekent (namelijk het periodieke/seizoensgebonden karakter van het droogvallen van de stroom). Ik zag zo snel toen echter geen alternatieve constructie, en daar kwam nog eens bij dat de cartografie (ik weet het; never tag for the map…) er perfect bij past. Uiteindelijk is dit een slecht patroon dat we nog eens zullen moeten vervangen, en een custom rendering bij kiezen, maar voorlopig vind ik dit nog net acceptabel.

Plaatsen als puntlocatie

Alle plaats-namen codeer je in principe als puntlocatie, met place=* als tag; • place=city voor grote steden • place=town voor kleine steden • place=village voor dorpen • place=hamlet voor gehuchten met meerdere huizen • place=isolated_dwelling voor individuele huizen. Dat geldt ook voor een buitenplaats met vb. een koetsen-stalling/wagenhuis e.d. Het gaat erom dat als de naam duidelijk op 1 complex slaat, dat het een place=isolated_dwelling wordt. • place=locality voor veldnamen. Je hoeft niet krampachtig elke naam van elk blokje percelen daarmee in te voeren. Deze gebruik je extreem zelden, maar ik weet uit ervaring dat in de Zuidelijke Nederlanden dat soort relevante veldnamen vaker voorkomen dan in Nederland boven de rivieren.

Tips&Tricks Persoonlijk houd ik er graag de OAT naast. Dat kan rechtstreeks met deze link: https://oat.hisgis.nl/oat/oatscans/image.xhtml?oatcode=OAT08187A001 Ook kun je natuurlijk de “oude” koppelwebsite gebruiken die hier staat: http://web2.fa.knaw.nl/git/koppelwebsite/index.php?gemeente=Schoonrewoerd . Daar zie je dan netjes overzichtelijk de getranscribeerde gegevens. De kaart ernaast zal helaas leeg blijven, omdat die de gegevens in het nieuwe systeem nog niet kan uitlezen. Grondgebruik koppelen Dan is er nog het eigenlijke grondgebruik. Op termijn wordt dit automatisch gekoppeld met de OAT-tool, waardoor je het grondgebruik met een druk op een knop zult kunnen inladen. Of minimaal dat je in setjes per sectie het grondgebruik zult kunnen koppelen. Op dit moment moet het nog handmatig (of achteraf bij uitleveren naar andere systemen met 1 bewerking). Dat is 1 van mijn grootste prioriteiten op dit moment, maar helaas heb ik (ondanks nacht- en weekendwerk...) veel te weinig uren om alles wat ik graag rond zou hebben, rond te maken. Dus ik kan niets beloven over hoe lang dat nog zal duren. Mocht je gelijk de behoefte voelen om het grondgebruik handmatig te koppelen (hoeft dus niet, en het kan achteraf aan de achterkant in 1 keer) dan daarvoor deze informatie. Het beeld op het minuutplan is leidend. Dus wat als water gekleurd is op het minuutplan, wordt natural=water. Verder gebruiken we alle tags voor grondgebruik zoals OpenStreetMap die ook gebruikt. Er zijn een handvol afwijkende interpretaties. Zo gebruiken we landuse=residential als algemeen grondgebruik voor een “erf”. De tag landuse=construction gebruiken we voor dijken / kaden. En landuse=allotments gebruiken we om een (moes)tuin te coderen. Je zult zien dat ook de kleurenweergave in iD daarop is aangepast. Voor een overzicht van alle tags zoals we die gebruiken, zie onze wiki op https://wiki.hisgis.nl/wiki/Tags_-_Kadaster_1832 .

Tot slot hierover nog een overzicht van de verschillende zaken die getekend moeten worden. Dat zijn: • Percelen (zie hierboven) • Ongenummerd water • Gebouwen • Wegen en waterlopen als lijn-element, ook als ze op een genummerd perceel liggen • Plaatsen als puntlocatie

Handleiding tekenen

Percelen

Aanpijlen

Misschien is dit ook het juiste moment om onze visie achter complexe relaties te delen. Je zou kunnen zeggen dat je elke mogelijke vorm van een perceel (vb. bestaande uit meerdere delen) als relatie kunt tekenen, en dat klopt ook. Het gebouw op een perceel zou je dan zelfs als lid van die relatie met een speciale rol kunnen toevoegen. Dat doen we echter zeer bewust NIET. Dat zou het namelijk veel te complex maken om zelfs de gewone gevallen te tekenen. Er zijn hierbij 2 belangrijke uitgangspunten. We stellen dat een gebouw op een perceel, niet los ook dat perceelnummer moet krijgen. Elk object op de oppervlakte van een perceel, verklaren we als impliciet dat perceelnummer te delen. En het tweede uitgangspunt is dat één perceel, meerdere vlakjes mag hebben met hetzelfde perceelnummer. Dus een meervoudig perceel dat uit meerdere delen bestaat, kun je dus gewoon twee keer van hetzelfde perceelnummer voorzien. Administratief houden we daar rekening mee in de systemen, zodat het “echte” administratieve perceel, gelijk is aan de samenvoeging van alle vlakjes die datzelfde kadastrale adres (perceelnummer) delen. Dat betekent dat je voor simpele gevallen (vb een weiland met de helft van een sloot als onderdeel van dat weiland als perceel) gewoon twee vlakjes kunt tekenen met hetzelfde perceelnummer. De ene wordt dan natural=water, want blauw gekleurd op het minuutplan. De andere krijgt dan landuse=meadow na koppelen met de OAT-gegevens. Voor de automatische verwerking in bijvoorbeeld de koppelwebsite, berekenen we dan zaken als de oppervlakte van het perceel als geheel, automatisch als de som van de oppervlakte van alle vlakjes met hetzelfde kadastrale adres. Als je te maken hebt met een perceel in een perceel, of bijvoorbeeld een drinkwaterput of vijver in een ander perceel, ontsnap je niet aan het gebruiken van een relatie met type=multipolygon. Dan voeg je de buitenring en binnenring toe aan die relatie met role=outer en role=inner als rol. Maar zo heel erg vaak komt dat niet voor. In die gevallen heb je de keuze of je zowel de binnenring als de relatie tagt met het kadastraal adres, of het kadastraal adres gelijk op de buitenring zet. Dat laatste heeft in principe de voorkeur. Wegen Waterlopen