Huidig kadaster

De administratie van het huidig kadaster in Nederland en de andere gebieden van het toenmalige Napoleontische Rijk (met name ook Frankrijk en België) rechtstreeks en zonder onderbreking terug te voeren op de totstandkoming van het kadaster in deze gebieden in 1832. Voor Limburg en België was dit pas in 1834 vanwege politieke moeilijkheden destijds.

In Nederland is het archief van het kadaster grotendeels ontsloten via de Kadastrale Archiefviewer.

Documenttypes Kadastrale Archiefviewer

In de Kadastrale Archiefviewer zijn een brede selectie aan documenten terug te vinden, die allen samen een vrij compleet beeld geven van de evolutie van de administratie door de tijd heen.

Hulpkaart

Een hulpkaart is een kaart (meestal een klein stukje van een kaart) als kaart-weergave (verwerking op schaal) van de technische meetgegevens. Door deze hulpkaarten over elkaar heen te leggen, kunnen nieuwe totaal-kaarten gemaakt worden die actueel zijn ten opzichte van de mutaties die tot op dat punt golden. Deze kaarten worden Netteplans genoemd.

Nr 78; Veldwerk

De technische meetgegevens van het kadaster bij opmeten van een perceel of de veranderingen die daarin plaatsvonden, worden opgetekend in een Veldwerk. Dit is een meetschets die doorgaans niet op schaal getekend is, hoewel het onderscheid tussen een schaaltekening en een figuratieve schets soms lastig visueel vast te stellen is.

Dienstjaarveldwerk

In de vroege jaren van het Kadaster werden de Veldwerken per dienstjaar gebundeld in een boekwerk en niet als losse schetsen. Dat maakt dat vroege veldwerken enkel te ontsluiten zijn via dit formele dienstjaar, dat doorgaans het jaar betreft dat de eigenlijke wijzigingen opvolgt. Hoewel deze meetschetsen door de tijdsperiode waarin ze ontstaan zijn hier duidelijke grafische kenmerken van vertonen, is er verder geen formeel verschil met de latere losse Veldwerken.

Projectveldwerk

Bij enkele grote projecten (voornamelijk bij hermetingen) zijn door het kadaster integrale veldwerken opgesteld voor een hele gemeente of een aanzienlijk deelgebied van zo'n gemeente. Deze veldwerken worden gebundeld in zogenaamde projectveldwerken. Projectveldwerken leiden in de regel tot nieuwe minuutplans, die enkel ontstaan als gevolg van integrale hermeting. Wanneer een minuutplan actueel wordt gemaakt met de wijzigingen die tot op dat punt golden, wordt van een netteplan gesproken.

Kermerkend zijn de massale meetschetsen die ontstonden aan het eind van de 19^de eeuw, toen met de invoering van het RD-stelsel sommige gebieden hermeten dienden te worden.

Lijst 78a

Dit betreft een lijst

"van voor de eerste maal in metingstukken opgenomen of bij grensaanwijzingen betrokken minuutperceelen"

Minuut- nummer	Archiefnummer van
	de hulpkaart	het veldwerk

Nr 86; Leggerartikel

Al sinds de aanvang van het kadaster in 1832 werden de diverse artikels binnen een gemeente verzameld in de zogenaamde kadastrale legger. Dit betreft de centrale registratie van de eigenaar van grond binnen een gemeente, en is vaak net iets uitgebreider in omschrijving dan de neerslag hiervan in de OAT. Bovenaan de pagina wordt de eigenaar vermeldt, inclusief mede-eigenaren en grondgebonden rechten zoals recht van opstal. Daaronder volgen alle percelen die dat artikel in die kadastrale gemeente in bezit heeft.

Ook de individuele wijzigingen in perceel ten gevolge van splitsing, samenvoeging of het verbouwen van een gebouw op dat perceel worden daarin opgetekend. Een volledige verwijzing naar een regel in de artikellegger gebeurt dus met het artikelnummer (en eventueel een toevoeging daarop, zoals bis), aangevuld met een volgnummer die het feitelijke regelnummer in de artikellegger aanwijst. Het gaat daarbij uiteraard niet om de fysieke regel op het papier, maar om het administratieve volgnummer van een perceel binnen die artikellegger.

Wanneer doorheen de tijd er te veel artikelnummers kwammen om in 1 fysiek boek neer te schrijven (wat onherroepelijk ooit het geval is door overlijdens en verkoop) werd een volledig nieuwe artikellegger opgestart, waarbij men begon met eerst de nog geldende artikelen uit het oude boek over te nemen, en die vervolgens aan te vullen met latere wijzigingen. Een verwijzing naar een artikel binnen een kadastrale gemeente, gebeurt dus op basis van een artikelnummer met eventueel een toevoeging daarop zoals bis, aangevuld met een reeksnummer.

Quasi steeds zijn de artikelnummers in de OAT geclassificeerd onder de formele reeks 1. In een enkele uitzondering ligt dat complexer, zoals in de kadastrale gemeente Den Haag waar men in 1832 al in de knoei kwam met een te beperkt fysiek boek om alle artikelleggers in die gemeente omschrijven. Daar heeft men halverwege een sectie een besloten om de kadastrale gemeente volgens de sectie-indeling te verdelen over 2 fysieke artikelleggers. In de moderne registratie zijn deze twee artikelleggers geregistreerd geraakt als reeks 1 en reeks 3, waarbij reeks 2 een veel latere "update" van reeks 1 betreft. Dat proces ging gepaard met de nodige hernummeringen voor die specifieke sectie. Dit betreft echter een uitzondering. Doorgaans volgens de artikelleggers vrij strak een opvolging door de tijd heen. Voor de meeste gemeenten spreken we actueel over een handvol reeksen artikelleggers. Dit is wel iets om rekening mee te houden, omdat in veel registraties niet formeel vastgelegd werd naar welke reeks van de artikellegger een artikelnummer verwijst.

Veranderingen van een perceel door verkoop, aankoop of overerving wordt eveneens in de artikellegger expliciet geregistreerd, daarbij steeds verwijzend naar het artikelnummer en het volgnummer van de regel waar dat perceel onder dat nieuwe artikelnummer onder valt. Ook de herkomst van een perceel wordt op deze manier vastgelegd, daarbij wederom verwijzend naar het artikelnummer en volgnummer van de regel van herkomst. Een uitzondering hierop vormen de nieuwe reeksen van de artikellegger-registratie. Deze vernieuwing wordt niet aangetekend in de artikellegger, omdat daarbij niet duidelijk zou zijn dat verwijzingen van herkomst en opvolging niet naar die specifieke actuele artikellegger verwijst. Dit was voor de geldende administratie geen beperking, maar bemoeilijkt archiefonderzoek soms wel.

Volgnommer

polder, gehucht of plaatselijke benaming

verwijzing naar

Soort der eigendommen

Volgnommer der gebouwde eigendommen

Inhouds- grootte van ieder perceel

klassering

Belastbaar inkomen van ieder perceel

Beknopte omschrijving der plaats gehad hebbende veranderingen

Verwijzing naar de Supple- toire Aanwijzende Tafel

Aanwijzing der artikelen en der volgnommers van deze lijst

de kadastrale plans

het algemeen register der hypotheken

waaruit getrokken

waar overgebragt

Sectie

N° der perceelen

Deel

Nommer

Ongebouwd

Gebouwd

Artikel

Volg- nommer

Artikel

Volg- nommer

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

b

r

e

f

c

f

c

De ondergeteekende Bewaarder der hypotheken en van het Kadaster te      ; verklaart dit register te zijn geheel conform aan de bescheiden waaruit het is samengesteld.

Register 71

Het Register 71 bevat een overzicht van alle perceelnummers in een gemeente, en de diverse artikelnummers waar een perceel door de tijd heen onder viel. Dit register werd steeds bijgewerkt, en vormt een centrale sleutel om de opeenvolging van mutaties in eigenaar van een perceel op te volgen, zonder steeds alle tussenliggende stappen in de artikellegger na te moeten trekken.

Nommers der perceelen	Nommers der bladen	Letters en nommers der ruiten	Artikels van den perceelsgewijzen legger	Nommers der vervallen perceelen waaruit de nieuwe perceelen zijn ontstaan
1	2	3	4	5

Legger-rest

Dit betreft de restgroep van alle documenten in de artikellegger die niet als een eigen Documentsoort in de kadastrale archiefviewer ontsloten worden. Deze documenten overlappen soms met onderdelen van de OAT-registratie, dat enkel voor de oorspronkelijke situatie in 1832 een valide registratie was, en derhalve geen deel meer uit maakt van de actuele kadastrale registratie.

De Suppletoir Aanwijzende Tafel of SAT, waarnaar helemaal aan het einde van een perceel-regel in de OAT soms verwezen wordt bij vroege wijzigingen, vormt hier een curieuze uitzondering op. In de oorspronkelijke opzet van de bijhouding van het kadaster, werd die bijhouding naast de aantekeningen in de artikellegger, vooral voorzien met zogenaamde bijbladen als cartografische bijwerking, en de SAT als administratieve registratie. Dit systeem werd echter na enkele jaren al opgegeven, waarna de hier beschreven methodiek toegepast werd.

Tarieflijst

Hierin worden de oorspronkelijke tarieven van 1832 nogmaals opgelijst. Dit is in de regel identiek aan de vermelding van de tarieven in de OAT.

TARIEF der zuivere begrootingen van iedere soort en klasse van vaste eigendommen in de gemeente      , zoo als dezelve, ten gevolge der kadastrale schatting, bij besluit van den Gouverneur der provincie, onder dagteekening van den      , zijn vastgesteld.

Ongebouwde Eigendommen

Gebouwde eigendommen

gewone grond-eigendommen, met uitsluiting der vaarten, enz.

vaarten, sluisgelden, regten van visscherij en overvaart

huizen

koetshuizen en stallen

pakhuizen

fabrijken, trafijken en andere gebouwde eigendommen

soort der eigendommen

klassen

zuivere begrooting per bunder

soort der eigendommen

klassen

zuivere begrooting per bunder

omschrijving

zuivere begrooting

klassen

zuivere begrooting

klassen

zuivere begrooting

klassen

zuivere begrooting

soort of benaming

klassen

zuivere begrooting

1

2

3

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

f

c

f

c

f

c

f

c

f

c

f

c

f

c

Aanwijzingslijst

Net als in de OAT, werden hierin werden de aanwijzing van de polderlasten in die specifieke gemeente opgenomen.

AANWIJZING der taksen van de onderscheidene polder- en dijkslasten, welke bij besluit van de Gouverneur der provincie, van den      , per bunder vastgesteld, op de inhouds-grootte van ieder bezwaard perceel toegepast, en van deszelfs kadastrale begrooting behooren afgetrokken te worden.

Aanwijzing der polders, of andere verdeelingen van den grond	beloop der vastgestelden taksen
	geheele aanslag		gedeeltelijke aanslagen
1	2		3		3		4		5
	f	c	f	c	f	c	f	c	f	c

Naamlijst

Hierin werden alle eigenaren in een Gemeente alfabetisch opgelijst, met vermelding van hun bijbehorende artikelnummer. Dat is vooral handig voor de bijhouding, waarbij de relatie tussen het origineel nummer en de alfabetische sortering van de namen helemaal wegvalt.

ALPHABETISCHE LIJST der eigenaren, vruchtgebruikers, enz., met verwijzing naar het cijfer der artikelen, waaronder hunne namen en hunne eigendommen op de lijst voorkomen.

eerste deel			tweede deel
namen	voornamen	artikelen	namen	voornamen	artikelen
1	2	3	1	2	3

Verzamellijst

Deze had equivalent aan de verzamellijst in de OAT als doel een overzicht bieden van het totale grondbezit van alle artikels in die gemeente. Hierop zijn ook de financiële gegevens over kadastrale opbrengst opgenomen, zodat de administratie relatief eenvoudig dergelijke overzichten kan aanmaken.

VERZAMELING van de slotsommen der Artikelen van den Oorspronkelijken Kadastralen Legger (Eerste gedeelte) der gemeente      , zoo als die bij de eerste opmaking van denzelve zijn bevonden.

Artikelen	Inhouds- grootte			Belastbaar inkomen der eigendommen
				ongebouwde		gebouwde
1	2			3		4
	b	r	e	f	c	f	c

Algemene verzameling

Wederom analoog aan de OAT, werden hierin te totaal-sommen van de bladen van de verzamellijst gemaakt, resulterend in totalen voor die hele gemeente.

ALGEMEENE VERZAMELING, bevattende de uitkomsten van elk tiental Artikelen.

Tientallen	Inhouds- grootte			Belastbaar inkomen der eigendommen
				ongebouwde		gebouwde
1	2			3		4
	b	r	e	f	c	f	c

Ternaamstelling

Soms worden onder deze groep enkele artefacten van overerving van grondbezit aangetekend. Het kadaster had hiervoor ook specifieke registers, daarom betreffen dit steeds incidentele aantekeningen.